interviu jeimz qarTerTan

 

`swori notebis aReba yvelaferi araa, Tu suli ar gazarde; mxolod asea SesaZlebeli musikis gakeTilSobileba! musikas Tu siaxlisken ar ubiZge, ajobebs, saxlSi darCe da Zvel diskebs usmino~ _ jeimz qarTeri.

`swori notebis aReba yvelaferi araa, Tu suli ar gazarde; mxolod asea SesaZlebeli musikis gakeTilSobileba! musikas Tu siaxlisken ar ubiZge, ajobebs, saxlSi darCe da Zvel diskebs usmino~. es Tqveni sityvebia. SeiZleba gTxovoT, ufro siRrmiseulad ganmimartoT, Tu ras gulisxmobT `sulis zrdasa~ da `musikis gakeTilSobilebaSi~?

Cemi konteqstidan gamomdinare, gipasuxebT (radganac mxolod ase SemiZlia am kiTxvaze pasuxis gacema), rom CemTvis sulis zrda niSnavs im fesvebTan dabrunebas da iseTi vibraciebis da `sulebis gamoZaxebas~, ramac Tavis droze me musikaSi `Semagdo~. im musikosebs vgulisxmob, visTanac warsulSi mimuSavia _ julius hemfils, lesTer bouis, sxva uamrav danarCen musikoss, da maTac, visTanac dakvris saSualeba ar momcemia, magram Cveni `musikaluri Sexvedra~ maTive Canawerebis meSveobiT Semdgara. rodesac jon qolTreinis Love Supreme-s vusmen, gansakuTrebiT am opusis mesame nawils, an vTqvaT One Down One Up-s, Jruanteli mivlis xolme. am dros xvdebi, Tu rogor SeiZleba Tanamedrove jazis dakvra meoce saukunis samociani wlebis gadmosaxedidan. es Canawerebi drois kafsulasaviTaa, an Tu gnebavT drois audio kafsulasaviT. Cemi maswavlebeli, donald uoSingToni xSirad imeorebda, rom musika da cxovreba erTia da zemoT xsenebuli albomebis smenisas me bgeraSi SeCerebuli daZabuli samocianebi mesmis. imdroindeli sazogadoeba uTanasworo iyo, Tumca amis miuxedavad, mainc arsebobda sulieri simSvidis, xsnis, imedis gaRvivebis da msoflio moqalaqed gaxdomis SesaZlebloba da ara marto individualurad,  aramed zogadsakacobriodac. qolTreinis da misTanebis meSveobiT iyo es SesaZlebeli, radganac isini danarCen samyaros, sxva kulturebs maTsave musikaSi `Cabudebis~ uflebas aZlevdnen. qolTreinis musika sulierad amzadebda adamianebs ucxo kulturebis da axali urTierTobebis aRsaqmelad da axliT savses tovebda maT. yvelam unda icodes, rom im dros musikosebs ar ulxindaT, magram mainc axerxebdnen Rrma da ulamazesi musikaluri dokumentebis Seqmnas da momavali TaobebisTvis datovebas. es ki pasuxismgeblobasTanaa kavSirSi; ara marto musikalur, aramed _ kulturul pasuxismgeblobasTan Semdgom TaobebTan mimarTebaSi.

kritikosebis garkveuli nawili Tvls, rom jazis, rogorc musikaluri idiomis, Semdgomi winsvlis sawindari inovacia ki araa, aramed misi tradiciis kliSeebis gareSe warmoCineba da am gziT gaZliereba. dRes es Zalian rTuli unda iyos da amitom  sainteresoa amis Sesaxeb Tqveni azris mosmena: migaCniaT Tu ara, rom dRes jazSi inovaciisTvis sakmarisi adgilia darCenili?

diax. Cven, jazmenebs erTgvar musikalur Tokze gviwevs balansireba, radganac isic kargad mesmis, rom sxva danarCen `musikalur wyalSic~ gviwevs `fexis dasveleba~. es mxolod da mxolod Semdgomi inspiraciisaTvis xdeba. magaliTad, Cem bolo albomSi Present Tense originaluri kompoziciebicaa Sesuli da standartebic, magram iseTi standartebi, sadac, rogorc mimaCnia, jer `fexi aravis Seudgams~ maTi pirvelad gamosvlis dRidan. erT-erTi kompozicia am diskze _ Shadow Sands pirvelad ormocian wlebSi Sesrulda da es kompozicia, Tu elingTonis Sophisticated Lady-s hari qarniseul interpretacias ar miviRebT mxedvelobaSi, erTaderTia, rac me vici, romelic mxolod bas klarnetze bariton saqsofonis Tanxlebis gareSe Sesrulebula. vinaidan me bas klarnetzec vukrav, CemTvis saintereso iyo am kompoziciasTan dabruneba da misi axali aqcentebiT gamdidrebis mcdeloba; yvelaferTan erTad es seriozuli gamowveva iyo CemTvis da swored amas vgulisxmob imaSi, rom inovacia SesaZlebelia. esaa inovaciis inovaciiT gamdidrebis da misi kidev ufro Sors `gagzavnis~ mcdeloba.

am ramdenime Tvis win brZaneT, rom TqvenSi erTdroulad Cabudebulia mudmivi zrdis procesSi myofi ramdenime musikosi. rodis xvdebiT, rom erT-erTi maTgani mzadaa raime Rirebulis warmosaCenad? 

amas mxolod dakvrisas Tu mixvdebi, radganac aseT rameebze winaswar bevri Tu ifiqre, maSin musika meqanikuri da bundovani xdeba, absoluturad steriluri…

Sesabamisad, musikis aRmoCenis procesi usasruli procesi unda iyos...

ra Tqma unda, da vinaidan Cven, Cvenive arCeuli instrumentebis meSveobiT vaxerxebT axali aRmoCenebis `samogzaurod~ wayvanas, araa aucilebeli, es mogzauroba mxolod erTi instrumentiT Sedges. sxvadasxva instrumentis gamoyeneba axali SesaZleblobebis aRmoCenisken gibiZgebs, iqneba es bgeriTi Tu ritmuli SesaZleblobebi. me saqsofonze ise ar vukrav, rogorc bas klarnetze an, vTqvaT, fleitaze. ra Tqma unda, garkveuli msgavseba aris, magram garkveuli tipis msmenelisTvis es yvelaferi ase ar JRers, gansakuTrebiT maSin, Tu is ukve sxva musikosebis mier aris `moTelili~ _ magaliTad, visac Jan-pier rampali da hubert losi hyavT mosmenili. eriq dolfis SemTxvevaSic asea, Tumca davamateb, rom mis SemTxvevaSi aris raRacebi, rasac ubralod ver gaeqcevi, rodesac bas klarnetze ukrav. am instrumentze misi Sesrulebis manera ubralod ubadloa da SeuZlebelia, zegavlenas gaeqce. 

Tqven dabadebiT musikosi brZandebiT, aseT musikosebs ki, rogorc wesi, arafris eSiniT. da mainc, mainteresebs, Tu yofila Tqven cxovrebaSi iseTi periodi, rodesac SeuSinebixarT im faqts, rom magaliTad saqsofonze, Tqvenamde uamravi didebuli musikosi ukravda?

ra Tqma unda, magram CemTvis es yovelTvis gamowveva iyo da ara dabrkoleba. es is uRelia, rac TiToeulma Cvenganma unda zidos. amave dros, rogorc ukve giTxariT, musika da cxovreba ganuyofelia. Cemi maswavlebeli xSirad gvimeorebda Carli farqeris sityvebs, rom musika cxovrebaa, da Tu ar gicxovria, maSin Seni instrumenti sxvisTvis sainteresos verafers moyveba. ufro axalgazrda rom viyavi, CemTvis Zneli iyo amis gageba, magram Cveni maswavlebeli dauRalavad gvibiZgebda imisken, rom gveyida wignebi da gvekiTxa musikosebis cxovrebaze, imaze, Tu rogor da ra pirobebSi iwerdnen isini ama Tu im disks. Tumca es yvelaferi araa; yvelaze saintereso mainc isaa, Tu ra xdeboda qolTreinis, bili holideis Tu farqeris cxovrebaSi albomis Caweridan Caweramde, da ra viTarebebma miiyvanes isini im konkretul momentamde, rodesac maT axali diskis Cawera gadawyvites. ra moxda maT cxovrebaSi iseTi, ramac saSualeba misca maT, drois kafsulaSi SeeCerebinaT esa Tu is momenti, rac dRes maTi memkvidreobis nawilia? marTlac, amis Sesaxeb kiTxva rom daviwye es namdvili aRmoCena iyo CemTvis. swored maTma cxovrebam da gadatanilma ganapiroba, Tu rogor ukravdnen isini instrumentebze da ama Tu im kompoziciebis rogori interpretaciebi SemogvTavazes im garkveul momentebSi. bili holidei kargi magaliTia: misi fanebi bevrs saubroben gviandeli ocdaaTianebis da adreuli ormocianebis bili holideize da miaCniaT, rom es misi saukeTeso periodi iyo. samagierod, bevrs gulze ar exateba gviandeli ormocianebis da adreuli ormocdaaTianebis gardamavali periodi mis SemoqmedebaSi. mxolod holideize gadamkvdar fanebs esmiT mis imdroindel musikaSi, Tu ra xdeboda im dros mis cxovrebaSi. imdroindeli misi cxovreba ki missave frazirebaSi, xmis tembrSi, mTlianad mis musikalur arsebaSi aisaxeba. am dros SeuZlebelia lesTer iangi ar gagaxsendes. viRacisTvis es SeiZleba ucnauri iyos, magram meore mxriv bevri gaigebs amas, radganac maTi cxovreba im dros erTmaneTSi iyo gadajaWvuli da roca holidei mReris, SeiZleba daiWiro, Tu ra xdeboda im dros maT cxovrebaSi. Cven holideis simReraSi zustad is SegviZlia daviWiroT, risTvisac mzad varT. es muzeumis monaxulebasaviTaa, sadac Senive individualuri gemovnebis da mzadyofnis mixedviT irCev, Tu romeli suraTi mogwons; imis mixedviT, ukve ganvlilma cxovrebam ris aRsaqmelad mogamzada. Sesabamisad, ama Tu im naxatis interpretaciis Seneburi mcdeloba SeiZleba gansxvavdebodes sxva vinmes mcdelobisgan, vinc, vTqvaT, Sengan gasxvavebiT, ufro meti yuradReba naxatis sxva aspeqtebs miaqcia. magram ai, am momentidan dawyebuli Senzea damokidebuli, Tu rogor daexmarebi danarCenebs imis aRqmaSi, rac mogewona; ramdenad gadamdebi aRmoCndebi Sen maTTvis. es yvelaze mniSvnelovania! igive xdeba musikaSic. rodesac saqsofonistma ilinois jeqeTma, Jazz At the Philharmonics-is sakoncerto seriebSi bluzis dakvra daiwyo, 1944 wels man sruliad Secvala konteqsti ara  marto musikaluri TvalsazrisiT, aramed scenazec. misi dakvris manera saocrad gadamdebi iyo am sityvis saukeTeso mniSvnelobiT! rodesac jeqeTi instruments xelSi iRebda da bgeras sadRac maRla mimarTavda, yvelaferi aviwydeboda kacs. is ki imas ukravda, rac icxovra...

bili holideize gamaxsenda, Present Tense-ze muSaobisas is sizmrad gestumraT da Susa Nitta-s sawyisi akordebi wagimReraT. am bolo dros isev xom ar mobrunebula?

samwuxarod ara! es mxolod erTxel moxda da am bolo dros ar gamoCenila.

erTxel ucnauri ram TqviT, _ saqsofoni WeSmaritebis dasadgenad aucilebeli Sratiao. ras gulisxmobdiT?

es marTla me vTqvi? ar maxsovs, albaT im konteqsts vgulisxmobdi, rom instrumenti yovelTvis simarTles geubneba. es simarTle ki SeoZleba imaSi mdgomareobdes, rom saWiro iyos masTan drois xarisxiani gatareba, iseve, rogorc xarisxianad xarjav dros ojaxis wevrebTan. anu, erTs Caberav Tu ara, is geubneba, _ Seni dabali tonebi formaSi veraa, amitomac midi, ufro meti waivarjiSe. me Tu es ar gavakeTe, adamianebs im musikas ver movasmenineb, rac Cemgan modis. saqsofoni aucileblad `gamcems~, moumzadebeli rom var.... 

`santa klausi tenor saqsofonze da bas klarnetze!~ _ ase wargadginaT 1988 wels, Tqven pirvel koncertze lesTer bouim. im dRes Tqven TaviT fexebamde wiTlebSi iyaviT gamowyobili. ra roli iTamaSa lesTer bouim imaSi, rom Tqven ufro Rrmad aRgeqvaT musika?  
 

amaze ubralo pasuxi maqvs _ swored man Camiyvana pirvelad niu iorkSi. ra Tqma unda, adrec viyavi namyofi iq, biZaCemTan, magram bouis meSveobiT pirvelad davukari niu iorkSi. is istoria, Tqven rom ixsenebT, 31 maiss moxda detroitis xelovnebis muzeumSi. me bolo mementSi damamates im koncerts. lesTers moewona Cemi bgera, me ki wamdauwum vumeorebdi, _ ra magari xar meTqi! man miTxra, rom axali bendis Seqmnaze fiqrobda da Cemi koordinatebi Caiwera. momdevno wlis noemberSi ki damireka da niu iorkSi Casvla mTxova. mSoblebis darwmuneba momiwia, rom gaveSviT; im dros mxolod 19 wlis viyavi. gamiSves. lesTeri im dros bruqlinSi, uoSingTon aveniuze cxovrobda da erTi kviriT niu-iorkSi Casulma detroitelma biWma pirvelad vigeme bruqlinuri cxovrebis gemo. biZaCemi im dros manheTenze cxovrobda. misi naxvac movaxerxe. swored man mayidina Cemi pirveli namdvili instrumenti, Salmer Mark IV. misi megobrisgan viyideT. biZaCemi Zalian kmayofli iyo imiT, rom musikas seriozulad vudgebodi da amitomac kidev erTxel damabruna niu iorkSi. siamovnebda Cemi smena. mokled, lesTers rom davubrundeT, me mis axal bendSi daviwye dakvra. saocrad mravalmxrivi musikosi da adamiani iyo, ara? mis bendebSi sruliad gansxvavebuli musikosebi ukravdnen. Cven bendSi basze sisil maqbi ukravda, dramze _ aw gardacvlili filip uilsoni, fortepianoze _ donald smiTi, me da lesTeri ki Casaberebze. es bendi SemdgomSi New York Organ Ensemble-is saxelwodebiT cnobili bendis birTvi iyo. iq ukve amina klod maiersi ukravda orRanze, jan-pol boreli _ gitaraze, don moie _ dramze da, rac mTavaria, sTiv ture, frenq leisi da julian frisTeri _ Casaberebze. sxvaTa Soris, 1989 wels filip uilsonTan erTad senT-luisSi hiti gvaqvs Cawerili. swored im dros gavicani julius hemfili da maSin iyo koncertebze viRac maRali, xmel-xmeli kaci rom SevniSne. saqsofonisti rom iyo, mxarze gadakidebuli CasadebiT mivxvdi. ubralod modioda da gvismenda. xma ar amouRia arc erTxel. lesTers vkiTxe, _ vinaa es kaci meTqi. man ki momigo, _ frenq louao! kinaRam gadavirie! frenq lou! mivvardi da lamis siyvarulis axsna davuwye. ase daiwyo Cveni TanamSromloba. mokled, yvelaferi es Cem cxovrebaSi lesTeris meSveobiT moxda da swored masTan erTad iaponur DIW-ze Cawerilma albomebma mimiyvana Cem sadebiuto albomamde JC on the Set. iciT, kidev ra viswavle lesTerisgan? moqniloba. man wamaxalisa sxvadasxva instrumentze rom damekra da sxvadasxva, gansxvavebuli saxis bendebTan memuSava. am tipis moqniloba saSualebas gaZlevs, gansxvavebul musikalur situaciebs moergo. magaliTad, aris SemTxvevebi, rodesac minda, rom ufro ekonomiuri viyo da amitomac Cem Organ Trio-sTan mivdivar turneSi; an, rodesac saWirod miviCnev, maSin dRevandeli bendis formatiT vmogzaurob, romelic Present Tense-ze momuSave bendis momcro formatia, septetidan kvintetze. an kidev, e.w. `boSur bendTan~ vmogzaurob xolme; sxvaTa Soris, am bendTan jango reinhardtis 100 wlisTavze davukravT. aseTi moqniloba gonebagaxsnils gtovebs. World Saxophone Quartet-is wevrebs (World Saxophone Quartet-is originaluri wevrebi dawyebuli 1977 wlidan iyvnen devid mari, oliver leiqi, hemieT blueTi da julius hemfili. hemfilis bendidan wasvlis Semdeg iq bevri sxva saqsofonisti ukravda. dRes bendis meoTxe wevri Toni qofia k.T) sakuTari damoukidebeli proeqtebidan axali energia da vibraciebi moaqvT bendSi.

sul erTi wuTiT naklebad Tavmdabali Tu gaxdebiT, rogor fiqrobT, ra axali arCevanis Semateba moaxerxeT idiomisTvis?

ver vityodi, rom es aucileblad axalia, magram mgonia, rom mTavari mainc Tavisuflad darCenis SesaZleblobaa.

Tqven bevri didi musikosisgan gsmeniaT komplimenti dawyebuli lesTer bouiT da dasrulebuli sisil TeiloriT. Tavad Tu gaimetebdiT keTil sityvebs im damwyebi musikosebis mimarT, visac SeiZleba Cven jer ar vicnobdeT?

pirveli, vinc TavSi momdis jei-di alenia, detroiteli saqsofonisti, romelic axla niu iorkSi cxovrobs. kidev erTi detroiteli musikosi maxsendeba, rafaeli hqvia, gvari ar maxsovs. albaT mxolod am orze SevCerdebi...

da bolos, es Tqveni pirveli koncerti iqneba TbilisSi. ras eliT dRevandeli saRamosgan?

musikis karg saRamos. dRevandeli koncerti ori nawilisgan Sedgeba _ Cemi da markus mileris bendi. igive iyo wlevandel `fleibois~ jaz kruizze. marTla mouTmenlad veli dRevandel saRamos. da iciT kidev raze vocnebob? _ markusi da me, Cven orive bas klarnetze vukravT da, ukve ramdenime Tvea, vsaubrobT SesaZleblobaze, rom erTad CavweroT albomi _ me, markusma da beni mofinma; samive bas klarnetze davukravT. vnaxoT... ho, saintereso musikaluri saRamo iqneba dRes. Cven didebuli adamianebi dagvxvdnen aeroportSi; sxvaTa Soris, ukve karga xania, aeroportebSi amdeni Jurnalisti erTad ar minaxavs, mikrofonebs rom giSveren da SekiTxvebs gisvamen... manqanaSi, sastumrosken rom mivdiodiT, saintereso interviu mqonda. mokled, jerjerobiT yvelaferi kargad midis!